Forpasis Vida Jerman
Foto: esperanto.hr
Kiel profesia filmaktorino ŝi estis partnerino al Meryl Streep, Yul Brynner, James Coburn, Omar Sharif kaj al impona listo de siaj kolegoj el la jugoslavia kaj kroata filmmedio. Poligloto, ŝi aktoris plurlingve. Esperanto estis ŝia pasio, en sia profesia vivo ŝi aktoris ne nur kroate sed ankaǔ angle, hispane, slovene.
En la kroata filma arto ŝi kreis neforgeseblan rolon de Fraǔlino Marijana en la filmo de Krešimir Golik Kiu kantas ne malicas. Tiu filmo apartenas al la pintoj de la kroata filmarto. Ŝi estis gardistino en koncentrejo en La elekto de Sophie, Ljerka en Oficiro kun rozo, la edzino en Sokol ne ŝatis lin, Ĉaruga... En sia lasta rolo ŝi estis kelnerino en la filmo de Rajko Grlić Tio restu inter ni. Ŝi rolis ankaŭ en multaj kroataj televidserioj.
En la lastaj kelkaj jardekoj ŝi kreis serion da infanaj kaj porjunulaj teatraĵoj en la hejma teatro Trešnja-Ĉerizo. Ŝi ofte aperis en diversaj teatraĵoj ekster sia teatro, ekzemple en Muskaptilo de Agathe Christie.
En Esperantujo, post la teatra agado kadre de Studenta Esperanto-Klubo, Vida Jerman aliris karieron de teatra solisto, prezentante monodramojn.
Ŝi kontribuis per teatra programo al la Universalaj Kongresoj de Havano, Seulo, Tampereo, Adelajdo, Montpeliero, Berlino, Tel-Avivo, Pekino, Varsovio, Fortalezo, Florenco.
En Pekino 1986 ŝi rolis Verdan Majon en Virino kiu flustris en uragano de Spomenka Štimec. Por la teatraĵo ŝi havigis afiŝon de la kroata pentristo Nenad Dogan. La afiŝo estis en la jaro 1987 elektita por la 100 plej bonaj afiŝoj de la mondo, en elekto de UNESKO, kaj ekspozicita en Parizo. La saman teatraĵon ŝi ripetis en la jubilea kongreso de Varsovio.
Al Havano ŝi portis la programon Amo per proverboj, kiun ŝi ludis kun Saša Pilipović. En Seulo 1994 ŝi havis vesperon de kroata poezio Izolulo kaj teatraĵon Inventante ke mi sonĝas. En Tampereo 1995 ŝia teatraĵo nomiĝis Virino mi estas.
Kiam la Universala Kongreso de Esperanto estis en Prago, ŝi preparis recitalon el la poezio de la ĉeha Nobelpremiito Jaroslav Seifert. Por Adelajdo 1997 ŝi preparis la teatraĵon Inventante ke mi sonĝas. En Montpeliero en 1998 ŝi rolis La rompitan virinon de Simone de Beauvoir.
En Tel-Avivo ŝi prezentis La poto de Ŝalom Alejhem. Al la judaj temoj ŝi revenis en la jaro 2004 - por ŝia dua kongreso en Pekino, ŝi rolis Juditan. Ĉu tio estis ŝia lasta apero antaǔ la internacia publiko?
Partoprenintoj de la Universala Kongreso de Esperanto en Zagrebo 2001 memoras ŝin kiel la neforgeseblan reĝinon Maria Teresia de Miro Gavran en La plej mallonga tago de Maria Teresia, kiam Vida por sia multlanda esperantlingva publiko plenigis la plej luksan Zagreban teatron.
En la jaro 2002 en Fortalezo Vida Jerman ludis Amon per proverboj kaj Amo kaj paco.
Por sia teatra laboro ŝi estis honorita en 1997 per la ordeno de la prezidanto de respubliko Kroatio.
La teatrajn gastadojn ŝi post la jaro 1997 plenumis kiel arta direktorino de la propra teatro nomita Ponto.
La internacia Esperantujo ne havis multajn similkapablajn aktorojn kiuj havis tiom da energio por Esperanto: dum preskaǔ du jardekoj ŝi tenis la torĉon de nia teatra vivo. Kroataj esperantistoj havis la plezuron ĝui ŝian senmankan elparolon dum la 10-a kongreso de kroataj esperantistoj en Bjelovar en majo 2011.
Decembre jam la kandeloj de memoroj por ŝi brulas en Nederlando, Danlando kaj Argentino, en Irano kaj Italio, en Armenio kaj Finnlando, en Ruslando kaj Serbio.
Kaj en ŝia Kroatio. Kroata Esperanto-Ligo en kiu ŝi estis estrarano, aparte sentos ŝian mankon.
Dankon al Vida kies intensan vivon ni kunĝuis. Ŝi instruis al ni ŝati belon, ŝi havis altajn estetikajn kriteriojn kaj ŝatis vitalecon, kiun ŝi elradiis.
Spomenka Štimec
(Artikolo originale verkita por la revuo Tempo kaj por la retejo esperanto.hr)
Esperantujo ĵus perdis unu el siaj elstaraj artistoj.
Miaj kondolencoj iru al ŝia familio, al ŝiaj geamikoj kaj al ĉiuj kroatoj, ĉu esperantistoj aŭ ne, ĉar ŝi estis fama ankaŭ ekster Esperantujo.